شاهچراغ (ع):

مهمترین زیارتگاه شهر شیراز بقعه میر سید احمد فرزند امام هفتم (ع) معروف به شاهچراغ است كه نزدیك مسجد نو واقع می باشد.
سید میر احمد بین سالهای 210 تا 193 هجری قمری در زمان خلافت مامون برای دیدار برادرش حضرت امام رضا (ع) از راه فارس و شیراز عازم خراسان بود كه در شیراز او را شهید كردند و در همین جا مدفون گردید تا مدتها از مقبره این امامزاده اطلاعی در دست نبود تا اینكه در طی حادثه ای در زمان امیر مقرب الدین وزیر اتابك ابوبكر جسد حضرت پیدا شد و با تشخیص صاحب جسد از روی نوشته انگشتری به دستور امیر مقرب الدین بر روی آن بقعه و بارگاهی بر پا ساختند از این زمان احیاء و آبادانی در این بقعه صورت پذیرفت و بارها سرداران، امرا و پادشاهان این مكان را مورد احیاء و مرمت قرار دادند. از جمله مرمت های اساسی توسط نادر شاه صورت گرفت. وی قبل از فتح شیراز و شكست دادن افاغنه نذر كرده بود كه در صورت پیروزی تعمیراتی در شاهچراغ بنماید. نادر پس از پیروزی بر دشمنان مقدار زیادی پول و نزدیك به 3 كیلو زرناب را برای ساختمان قندیل در بالای حرم هدیه كرد این قندیل تا سال 1239 هجری قمری در بقعه موجود بود و در آن سال به خاطر زلزله شدید و خرابی قسمتی از بقعه قندیل به مصرف تعمیرات ضروری بقعه رسید. در دوره قاجاریه نیز بقعه شاهچراغ بارها  مورد مرمت قرار گرفت.
در منابع آمده است كه نخستین گنبد ساخته شده بر روی بقعه به سال 623 هجری قمری و توسط همان امیر مقرب الدین بوده است. در قرن هشتم هجری قمری به فرمان ملكه تاشی خاتون (مادر شاه ابواسحاق اینجو) گنبدی 72 تركی بر روی بقعه ساخته می شود كه در نوع خود یكی از شاهكار های هنری و معماری قرن هشتم هجری در شیراز بوده است. زلزله سال 1239 هجری قمری این گنبد را خراب كرد و یكی از شاهزادگان قاجاری گنبد را تعمیر و تجدید بنا كرد كه طرح آن شبیه گنبد فعلی آستانه حضرت سید علاالدین حسین بود، درست سی سال بعد زلزله دیگری در گنبد شكاف ایجاد كرد و مجدداً گنبد تعمیر شد آخرین تعمیر گنبد در سال 1336 شمسی بود كه با نصب اسكلت آهنی گنبد جدیدی ساخته شد.
بنای فعلی بقعه شامل ایوان اصلی در مشرق، حرم وسیع و شاه نشین هایی از چهار جانب و مسجدی در قسمت غرب حرم و اتاقها و مقبره های متعدد متصل به بقعه است. از دیدنیهای بقعه شاه چراغ آئینه كاری، نوشته های گچبری ، تزئینات و درهای نقره و رواق و حرم و حرم وسیع این بقعه می باشد. مرقد مطهر حضرت در شاه نشین بین محوطه زیر گنبد و مسجد بالای سر امام زاده قرار دارد. این شیوه ساخت بقعه و مرقد كه درست در وسط محوطه زیر گنبد نباشد در دیگر زیارتگاههای معروف شیراز نیز دیده می شود. در دو انتهای ایوان دو مناره كوتاه مشاهده می شود از دیگر دیدنیهای بقعه شاهچراغ صحن وسیع آن می باشد كه از سه جانب آن را احاطه كرده است. در طی دو دهه گذشته تعمیرات زیادی در بقعه شاهچراغ انجام گرفته و در دو ضلع شمالی  جنوبی صحن بقعه حجره های متعددی ساخته شده است.
در جوار حضرت شاهچراغ شخصیت های مشهور علمی و ادبی و روحانیون برجسته دفن شده اند. از جمله مكان های وابسته به بقعه شاهچراغ، كتابخانه احمدی وابسته به بقعه است كه با وجود كتاب های خطی نفیس و باارزش از كتابخانه های قدیمی و معروف شیراز به شمار می رود.

 

سید علاءالدین حسین (ع):

آستان سید علاءالدین حسین (ع) برادر شاهچراغ (ع) در میدان آستانه شیراز جای دارد. بنای نخستین این آرامگاه در زمان قتلغ‌خان والی فارس ساخته شد ولی بنای اساسی آن در دوران صفویه فردی به نام میرزا علی که اهل مدینه منوره بوده، ساخت. سلطان خلیل (حکمران و نماینده شاه اسماعیل صفوی در فارس) در سال 923 هجری قمری بقعه را تعمیر و بازسازی كرد. در دوران قاجار، مشیرالملک وزیر فارس آرامگاه را از نو ساخت و محمدرضا خان قوام‌الملک درون حرم را آیینه‌کاری کرد. در سال 1331 هجری قمری گنبد جدیدی با اسکلت فلزی بر روی آرامگاه نصب شد. در جنوب شرقی آرامگاه، مقبره سید عبدالهس حجاب (ضیاء‌السلطان) قرار دارد.

 

علی بن حمزه (ع):

در کنار پل دروازه اصفهان، آرامگاه یکی از امامزادگان به نام علی بن حمزه بن موسی‌الکاظم (ع) قرار دارد. بنای اصلی بقعه را به دوره عضدالدوله نسبت داده‌اند که بعدها در دوران صفویه، شهریار زند و قاجاریه تعمیراتی در آن صورت گرفت. در صحن این آرامگاه، چند تن از امرای آل بویه مانند عمادالدوله علی و رکن الدوله حسن مدفون بودند که اکنون اثری از قبر آنان نیست.

 

سید تاج‌ الدین غریب (ع):

بقعه امامزاده سید تاج ‌الدین غریب (ع) در محله دروازه کازرون شیراز قرار دارد. نام آن حضرت جعفر بن فضل بن علی بن ابی طالب(ع) است و دارای دو لقب تاج‌الدین و غریبمی باشد. آرامگاه وی در دوران قاجار ساخته شد. در سردر ورودی این بارگاه، تصاویری از بهشت، کربلا، طبیعت، فرشتگان، ابوالفضل‌العباس، گل و بوته و تمثال مبارک علی(ع) به وسیله کاشی هفت رنگ ایجاد شده است.

 

 مسجد وکیل:

این مسجد در شرق عمارت کلاه‌فرنگی و بین حمام و بازار وکیل جای گرفته و از شاهکارهای دوره زندیه به شمار می‌آید. مسجد وکیل به دستور کریم‌خان زند و در سال 1187هجری قمری ساخته شد. بنای مسجد با مساحتی در حدود 11000 متر مربع دربرگیرنده سردر مجلل، صحن، ایوان‌های شمالی و جنوبی، شبستان‌های جنوبی و شرقی، رواق‌های شرقی و غربی و حیاط کوچک کناری است. شبستان مسجد وکیل با کاشی‌کاری‌های زیبا، ستون‌های حجاری شده و منبر چهارده پله یکپارچه مرمرین آن از شاهکارهای دوران زندیه به شمار می‌رود. این منبر به نشانه چهارده معصوم، چهارده پله دارد و سنگ آن از مراغه به شیراز آورده شده است. تاق شمالی صحن مسجد وکیل به «تاق مروارید» معروف است و 12 متر عرض و 20 متر طول دارد. بر بالای این تاق، دو منازه زیبا و کاشی‌کاری شده قرار دارد.

 

مسجد نصیرالملک:

مسجد نصیرالملک یكی از زیباترین مسجدهای تاریخی دوران قاجار شیراز است که در محله گودعربان و خیابان لطفعلی‌خان زند قرار گرفته است. این مسجد در فاصله سال‌های 1293 تا 1305 هجری قمری به دستور حسن علی نصیرالملک و به معماری میرزا محمد حسن معمار و کاشی‌پزی استاد محمدرضا از بزرگان دوران قاجار ساخته شده است. این مسجد دارای صحنی وسیع، دو ایوان شمالی و جنوبی، دو شبستان شرقی و غربی و سردر ورودی زیبایی است. این مكان دارای مساحتی برابر با 2980 متر مربع و زیر بنای 2216 متر مربع است. شبستان غربی مسجد، دارای هفت در چوبی بزرگ مزین به شیشه‌های رنگی و 12 ستون سنگی یکپارچه با شیارهای مارپیچ در دو ردیف شش‌تایی به نیت دوازده امام است. سقف شبستان نیز با نقش‌های گل و بوته، خطوط اسلیمی و آیات قرآنی به خط ثلث عالی تزیین شده است.

 

مسجد جامع عتیق:

مسجد جامع عتیق، کهن‌ترین مسجد شیراز است که به آن مسجد جمعهف مسجد آدینه و مسجد جامع نیز می‌گویند. این مسجد در شرق حرم شاهچراغ (ع) قرار دارد. مسجد جامع عتیق در دوره 200 ساله سلطنت عمرو لیث صفاری در سال 281 هجری قمری ساخته شده است.
در گذر هزار سال اخیر، این مسجد چندین بار، از جمله در زمان اتابکان، در زمان سلطان ابراهیم میرزا پسر شاهرخ گورکانی، در دوران صفویه و در سال 1315 خورشیدی تعمیر و بازسازی شد. ساختمان مسجد که نخستین هسته تاریخی شهر شیراز است، دربرگیرنده بنای مرتفعی است که دارای چندین حجره و شبستانمی باشد. در میان ضلع شمالی این مسجد، تاق‌نمای بلندی قرار دارد که آن را «تاق مروارید» می‌نامند. این مسجد دارای 6 در ورودی و خروجی است. در ورودی ضلع شمالی به «دروازه امام» معروف است و کتیبه بالای آن در دوران صفوی در سال 1031 هجری قمری به خط علی جوهری نگاشته شده است.در وسط صحن، بنایی مکعب شکل همانند خانه کعبه از گچ و سنگ ساخته شده که نزدیک به 1 متر از سطح زمین بلندتر است و گرداگرد آن را ایوانی به عرض 2 متر فراگرفته است. این بنا که در سال 752 هجری قمری به دستور شاه شیخ ابو اسحاق اینجو حاکم فارس ساخته شده، دارالمصحف، بیت‌المصحف و خدای‌خانه خوانده می‌شود و این بدین رو است که این مکان علاوه بر نگاهداری قرآن‌های تاریخی به خط امیرالمومنین (ع)، امام حسن (ع)، امام صادق (ع) و چند تن از یاران پیامبر و پیروان او محل تلاوت قرآن نیز بوده است. هم اینک برخی از این قرآن‌ها در موزه پارس نگاهداری می شوند.

 

مسجد مشیرالملک:

این مسجد از بناهای دوران قاجار است که در محله قدیمی «سنگ سیاه» (محله ارامنه) شیراز، در خیابان قاآنی قرار گرفته است. ساخت این مسجد به دستور حاج میرزا ابوالحسن‌خان مشیرالملک والی فارس در سال 1264 هجری قمری آغاز و در سال 1274 هجری قمری پس از 10 سال به پایان رسید.
این مسجد از دید استحکام و معماری مانند مسجد وکیل است. ساختمان مسجد دارای چند شبستان و چند حجره دو طبقه است. در ناحیه غربی مسجد، تاقنمایی بلند وجود دارد و در پشت آن، شبستان اصلی مسجد قرار دارد. در بالای این تاق، ساعتی زیبا دیده می شود. محراب مسجد مشیرالملك به گونه زیبایی کاشی‌کاری شده و درون آن نیز بر روی سنگ مرمر سوره توحید را با خط نسخ زیبا نوشته‌اند.