خواجه شمس‌الدین محمد ملقب به «لسان‌الغيب» و متخلص به «حافظ» از غزل‌سرایان بنام است كه در حدود سال 726 هجري قمري در شیراز به دنیا آمد. پدرش بهاءالدین پيش از آنکه بتواند پسرش را سرپرستی و تربیت کند، دیده از جهان فرو بست. حافظ در شيراز به فراگيري دانش پرداخت و نزد استادان نام‌آور آن دوران مانند سيد شريف جرجاني و ابو عبدالله قوام‌الدين به فراگيري علوم و ادبيات پرداخت. وي سپس وارد دنياي سير و سلوك شد و مشرب عرفان اختيار كرد. حافظ همه قرآن را از بر داشته و آن را با چهارده روايت مي‌خوانده؛ از اين رو وي متخلص به حافظ است.
ديوان حافظ بيش از شش هزار بيت دارد كه دربرگيرنده قصيده، غزل، مثنوي، رباعي و قطعهمي باشد و از اين ميان، غزليات وي از همه مشهورترند. حافظ از شاعران بنام سده هشتم هجري قمريمي باشد كه با گذشت سده‌ها از مرگ وي، هنوز ديوان او به زبان‌هاي گوناگون دنيا به چاپ مي‌رسد. بي‌ترديد مي‌توان گفت در خانه هر ايراني و در كنار كتاب مقدس قرآن مجيد، يك جلد از ديوان خواجه حافظ شيرازي يافت مي‌شود.
حافظ علاقه فراواني به شیراز داشت؛ از این رو بجز دو سفر کوتاه، در تمام عمر در شیراز اقامت گزید. حافظ در سال 791 هجري قمري دیده از جهان فروبست و وي را در مصلای شیراز به خاک سپردند.
حافظ در زمان پادشاهان آل اینجو و آل مظفری زیسته و در اشعار خود به نیکی از آنان یاد کرده است. در مدت عمر 50 تا60 ساله وي، هفت پادشاه در فارس حکمفرمایی کردند. پس از وفات حافظ، در سال 856 هجري قمري، کالبد وی در گورستان مصلی به خاك سپرده شد که امروزه از آن قبرستان اثری نیست.
محل دفن حافظ تنها یک قبر ساده مشخص بود. در دوره فرمانروايي میرزا ابوالقاسم گوركانی، شمس‌الدین محمد یغمایی وزیر فرمانروا، ساختمان گنبدي بر تربت حافظ بنا كرد و در جلوي آن حوض بزرگی قرار داشت که از آب رکن‌آباد پر می‌شد.
بنای عظیم و با شکوه آرامگاه حافظ در سال 1188 هجري قمري در دوران کریم‌خان زند ساخته شد. این بنا، شامل ایوانی با چهار ستون ضخیم سنگی یکپارچه بود كه دو قسمت شمال و جنوب آن باز بود و دو اتاق کوچک در دو گوشه آن قرار داشت. آرامگاه در قسمت شمالی آن قرار مي‌گرفت و در بخش جنوبی این مکان باغی بزرگ نمايان بود. بر روی تربت حافظ، سنگی مرمرین به دستور کریم‌خان زند نهاده شد که دو غزل از غزل‌های حافظ به خط حاج آقاسی بیگ افشار بر آن نوشته شده بود. سنگ كنوني همان سنگ قبر دوران زنديه است.
آرامگاه حافظ در دوران قاجاریه بارها بازسازی گردید. بنای امروزی اين آرامگاه به دستور علی اصغر حکمت، وزیر فرهنگ و علی ریاضی رئیس فرهنگ فارس با بهره‌گیری از عناصر معماری زندیه و یادمان‌های حافظ توسط «آندره گدار» معمار فرانسوی، طراحی شد و به اجرا درآمد.
بنای اصلی به صورت سکویی با 8 ستون سنگی یکپارچه و سقف مزین به تزئینات کاشی‌کاری شده است و اشعار در محل مزار به گونه زیبایی توجه بینندگان را به خود جلب می‌کند. مزار خواجه حافظ در ميانه این بنا قرار دارد.
در جوار حافظ، بزرگانی چون اهلی شیرازی (شاعر)، فرصت‌الدوله شیرازی (تاریخ‌نگار)، فریدون توللی (شاعر) و دکتر شاپور شهبازی (باستان‌شناس) آرمیده‌اند.
آرامگاه حافظ زیارتگاه عاشقانی است که بر سر مزار او می‌آیند و پس از قرائت فاتحه، تفألی بر دیوانش می‌زنند.
